W dniu 9 grudnia 2025 r. na grobie inż. Jana Drożdża oraz jego żony Marii zostały zapalone znicze oraz odmówiona modlitwa za zmarłych .Żywa pamięć o tym niezwykłym małżeństwie jest naszym obowiązkiem. Ich dziełem życia jest Górska Szkoła Rolnicza, która rozsławiała na całą Europę idee rozwoju gospodarstw górskich, która w idealnym przykładzie nadal funkcjonuje miedzy innymi w Szwajcarii. W skład delegacji weszli Dyrektor Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 4 w Limanowej Pan Albert Golonka wraz z młodzieżą i dziećmi, Czesław Kawalec Członek Zarządu Powiatu Limanowskiego, Stanisław Golonka, Karol Wojtas. Damian Król wraz synami Antonim i Aleksandrem, Stefan Hutek.
Dzisiaj (9 grudnia) mija 70. rocznica śmierci inż. Jana Drożdża. Wśród wielu postaci związanych z ziemią limanowską zajmuje on szczególne miejsce jako uczestnik walk o niepodległość oraz organizator nowoczesnej gospodarki górskiej w Beskidzie Wyspowym. Przez około 20 lat jego działalność w Łososinie Górnej była związana z kształceniem kadr oraz zmianą świadomości mieszkańców na rzecz rozwoju regionu i kraju.
Jan Drożdż urodził się 23 grudnia 1895 roku w Jodłowniku jako najstarszy syn w wielodzietnej rodzinie. Ukończył szkołę w Szczyrzycu, następnie gimnazjum w Bochni oraz III Gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie, gdzie zdał maturę z odznaczeniem. Był członkiem Polskiej Drużyny Strzeleckiej w Skrzydlnej. Po wybuchu I wojny światowej 16 sierpnia 1914 roku wstąpił do Legionów.
W pamiętniku pisał:
Po zdaniu matury wyjechałem na wakacje do domu. Tam zaskoczyła mnie wojna. Obowiązek młodzieńca polskiego, a może i entuzjazm, pociągnął mnie do Legionów, w których służyłem od 16 sierpnia 1914 r. do 9 września 1916 r.
Służył w 2 brygadzie w 3 pp. w 14 kompanii. Walcząc w Karpatach został ciężko ranny i zachorował na zapalenie płuc. Trafił do szpitala w Wiedniu, a następnie skorzystał z możliwości uczęszczania na wykłady uniwersyteckie. Zapisuje się na „Hochschule fur Bodenkultur” na Wydział „Kulturtechnik” i po pierwszym oraz drugim semestrze zdaje „Pierwszy Państwowy Egzamin” z wynikiem bardzo dobrym.
Po odzyskaniu niepodległości, w latach 1918–1921, kontynuował studia na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie uzyskał stopień inżyniera. Po zakończeniu studiów podjął pracę jako instruktor rolnictwa i hodowli bydła oraz nauczyciel wędrownych i stałych kursów rolniczych w powiecie limanowskim.
W 1923 roku władze powiatu zaproponowały mu dzierżawę podupadłego powiatowego gospodarstwa dworskiego w Łososinie Górnej. Wraz z żoną Marią i dwojgiem dzieci zamieszkał w dworze. W ciągu kilku lat Drożdżowie przekształcili to miejsce we wzorowe gospodarstwo. W 1928 roku, z jego inicjatywy, powstał duży budynek, który pełnił funkcję Domu Nauczyciela, a obecnie mieści Ośrodek Zdrowia i mieszkania prywatne.
Jak podaje Stanisław Golonka w artykule, który powstał we współpracy z Ewą Binek, w latach 1921–1927 Jan Drożdż, pracując jako instruktor rolnictwa i hodowli bydła, obserwował niski poziom wiedzy rolniczej wśród mieszkańców wsi powiatu limanowskiego, sięgający czasów porozbiorowej gospodarki feudalnej. Dostrzegał potrzebę powstania szkoły, która zmieniałaby świadomość młodego pokolenia ludzi gór. Władze państwowe i powiatowe, widząc jego zaangażowanie, umożliwiły mu odbycie kursów specjalistycznych i studiów w Czechosłowacji oraz Szwajcarii.
Po zakończeniu kursów i praktyk wrócił do kraju z zamiarem utworzenia szkoły rolniczej dla potrzeb gospodarki górskiej. Jak przywołano, kierował się zasadą: „Chcąc wprowadzić zmiany w materii, trzeba zacząć od ducha”. W 1929 roku, na bazie zdobytej wiedzy oraz przy wsparciu władz powiatu i Uniwersytetu Jagiellońskiego, zorganizował i otworzył Górską Szkołę Rolniczą im. Marszałka Piłsudskiego w Łososinie Górnej, zostając jej dyrektorem i wykładowcą. Siedzibą szkoły był budynek dworski, w którym mieścił się również internat. Placówka pełniła funkcję edukacyjną oraz naukowo–doświadczalną, współpracując z Wydziałem Rolniczym UJ, szczególnie z prof. Janem Włodkiem.
Jak opisuje autor, celem dyrektora i kadry pedagogicznej było wychowanie uczniów na wartościowych obywateli i rolników. Kadrę stanowili specjaliści, w tym inż. Józef Marek, profesor sadownictwa i późniejszy twórca zakładów owocarskich w Tymbarku. To dzięki zabiegom inż. Jana Drożdża i Władysława Orkana Józef Marek pozostał na ziemi limanowskiej.
Szkoła opierała się na wzorcach szwajcarskich. Cały proces dydaktyczno–wychowawczy został opracowany i wdrożony przez dyrektora. Program obejmował trzy działy edukacyjne: hodowlę krów rasy czerwonej, ekonomię rolniczą, budowę domów letniskowych, prawo i analizę prowadzenia małych gospodarstw; ogrodnictwo i przetwórstwo owocowe; a także zajęcia praktyczne prowadzone w gospodarstwie szkolnym. Naczelną zasadą wychowania było kształtowanie postaw patriotycznych w oparciu o wartości narodowe i chrześcijańskie. Jan Drożdż pisał…
Względy ekonomiczne, zysk, koniunktura są ważne, ale na pierwszym miejscu są sprawy moralne i społeczne…
W okresie międzywojennym placówka należała do czołowych szkół rolniczych w kraju i była odwiedzana przez specjalistów z Polski i z zagranicy.
W 1934 roku Drożdż, wspólnie z inż. Józefem Markiem, współtworzył program aktywizacji wsi górskiej poprzez hodowlę bydła, sadownictwo oraz budowę zakładów owocarskich i mleczarni. W 1929 roku współorganizował w Łososinie Spółdzielnię Mleczarską, a w lutym 1935 roku doprowadził do uruchomienia Pierwszej Karpackiej Serowarni produkującej sery ementalskie i masło. Zorganizował nowoczesne obory dla krów oraz w 1932 roku wzorcową bacówkę dla hodowli owiec i przetwórstwa mleka owczego. Pisał podręczniki dla uczniów i instruktorów oraz artykuły do pism rolniczych. W 1939 roku zorganizował obchody 10-lecia działalności Górskiej Szkoły Rolniczej, połączone z przekazaniem sztandaru szkoły i wydaniem publikacji „10 lat działalności Górskiej Szkoły Rolniczej w Łososinie Górnej 1929–1939”.
W czasie okupacji niemieckiej szkoła jako placówka zawodowa funkcjonowała pod szczególnym nadzorem władz okupacyjnych, ale stała się azylem dla wielu młodych Polaków oraz członków konspiracji. Uczniowie szkoły nie byli wywożeni na przymusowe roboty do Niemiec, a gospodarstwo wspierało produktami członków ruchu oporu i przesiedlonych Polaków. W tym okresie dyrektor był dwukrotnie aresztowany przez gestapo, brutalnie przesłuchiwany i więziony w Nowym Sączu.
Po zakończeniu II wojny światowej szkołę przekształcono kolejno w Gimnazjum Rolnicze, a następnie w Liceum Rolniczo–Hodowlane, w którym odbyły się dwie matury. W latach 50. XX wieku, w związku z procesem upaństwowienia i próbami kolektywizacji wsi, szkołę w 1951 roku zlikwidowano, dyrektora usunięto z funkcji i wraz z rodziną wyrzucono z Domu Nauczyciela. Dzięki pomocy rodziny Rysiów z przysiółka „Budziszówka” w Łososinie Górnej rodzina mogła tam zamieszkać.
W 1954 roku władze, znając kompetencje organizacyjne oraz doświadczenie Jana Drożdża, zwróciły się do niego z propozycją pracy w Stacji Doświadczalnej dla produkcji nasion traw w Jazowsku. Pomimo wcześniejszych szykan przyjął stanowisko, kierując się chęcią dalszej pracy na rzecz gospodarki górskiej i rolników. Wkrótce później doznał wylewu krwi do mózgu. Zmarł 9 grudnia 1955 roku. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Łososinie Górnej, gdzie uczniowie ufundowali mu okazały nagrobek.
Jak opisuje Stanisław Golonka, pod koniec lat 80. społeczność Szkoły Podstawowej nr 4 w Limanowej – dzielnica Łososina Górna, wspierana przez ówczesnego proboszcza parafii ks. Ryszarda Stasika, rozpoczęła działania na rzecz przywracania pamięci o legionistach–nauczycielach: Stanisławie Odziomku, Józefie Marku i Janie Drożdżu. W 1990 roku zorganizowano uroczystość patriotyczno–religijną z udziałem żyjących uczniów Górskiej Szkoły Rolniczej i Liceum. Odsłonięto płaskorzeźby z wizerunkami Stanisława Odziomka i Jana Drożdża, otwarto Izbę Pamięci Narodowej i Tradycji Szkolnictwa Łososińskiego oraz wydano publikację „Historię Oświaty i Szkolnictwa w Łososinie Górnej”. Społeczność szkoły objęła opieką Pomnik Legionistów z 1934 roku w parafialnym parku.
Od 1990 roku szkoła wraz z rodzicami jest głównym organizatorem uroczystości patriotycznych z okazji Narodowego Święta Niepodległości i Miesiąca Pamięci Narodowej, we współpracy z parafią oraz lokalnymi stowarzyszeniami i organizacjami. Uroczystości gromadzą przedstawicieli władz, organizacji, wojska, strzelców i harcerzy. W ich trakcie przywracana jest pamięć o osobach, które przez lata pozostawały w cieniu.
Dyrekcja i nauczyciele szkoły zapoznają kolejne pokolenia uczniów z historią Łososiny Górnej, organizując prelekcje, wystawy, akademie, koncerty, konkursy i zawody sportowo–rekreacyjne. Uczniowie i nauczyciele odwiedzają groby lokalnych bohaterów, w tym grób Jana Drożdża. Jego nazwisko znajduje się w Apelu Pamięci i jest wywoływane podczas uroczystości środowiskowych i miejskich przez kompanie honorowe wojska lub „Strzelca”.
W 2019 roku Stowarzyszenie Ziemi Limanowskiej wraz z Dyrekcją ZSP nr 4 w Limanowej zorganizowało konferencję naukową poświęconą racjonalnej gospodarce górskiej w Beskidach w oparciu o doświadczenia Górskiej Szkoły Rolniczej i pracy inż. Jana Drożdża. Wydano publikację „Była taka szkoła – Górska Szkoła Rolnicza – Perła Limanowskiej Oświaty”. W 2024 roku odbyła się uroczystość z okazji 90. rocznicy odsłonięcia i poświęcenia Pomnika Legionistów w Łososinie Górnej z udziałem Kompanii Honorowej 5. Pułku Dowodzenia z Krakowa oraz orkiestry wojskowej.
Jak podaje autor, w dniach 24–29 listopada 2025 roku ZSP nr 4 realizował program „Tydzień Wolności i Relacji – NIEPODLEGŁOŚĆ ŁĄCZY POKOLENIA”, zlecony przez MEN oraz Instytut Badań Edukacyjnych. Program ten był nagrodą za 38-letnie działania na rzecz podtrzymywania pamięci o bohaterach walczących o niepodległość, w tym o lokalnych legionistach: Stanisławie Odziomku, Józefie Marku i Janie Drożdżu. Podkreślono, że ich postawa oraz praca w wolnej Polsce i w lokalnej społeczności stanowią wzór dla młodego pokolenia
Łososina Górna w latach 30. ub. stulecia. Od lewej strony widoczny Dom Nauczyciela oraz zabudowania gospodarcze Górskiej Szkoły Rolniczej, dalej dwór, park, kościół i zabudowania plebańskie, w głębi budynek Publicznej Szkoły Powszechnej i rzeka Łososina.
Dwór w Łososinie Górnej, w którym mieściła się Górska Szkoła Rolnicza od 1929 roku do 1951 roku.
1929 rok – Pierwszy rocznik Górskiej Szkoły Rolniczej wraz z kadrą pedagogiczną.
7 lutego 1935 roku. Otwarcie i uruchomienie Pierwszej Karpackiej Serowarni w Łososinie Górnej, produkującej sery ementalskie i masło.
1932 rok - otwarcie wzorcowej bacówki w Koszarach.
Tablo z absolwentami Liceum Rolniczo – Hodowlanego w Łososinie Górnej – 1949 rok. Wydane z okazji rocznikowego spotkania jubileuszowego.
Informacje i materiały pochodzą z tekstu opublikowanego na stronie Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 4 w Limanowej autorstwa Stanisława Golonki, przy współpracy Ewy Binek
